نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه تهران
چکیده
قاچاق کالا یکی از مهمترین جرایمی است که امنیت و سلامت جوامع را تهدید می‌کند. آثار مخرّب این جرم و جرایم ناشی از آن باعث شده تا نظام‌های حقوقی، مجازاتهای سنگینی برای آن در نظر بگیرند. ماهیت این جرم از نظر فقهی در نگاه اول، تعزیری می‌باشد. تعزیری بودن این جرم، مشکلی را در مقابله جدّی با این جرم ایجاد می‌کند زیرا از یک سو یکی از قواعد حاکم بر تعزیرات، قاعده التعزیر دون الحدّ است که براساس آن میزان مجازات تعزیری باید کمتر از مجازات حدّی باشد و از سوی دیگر لازمه بازدارندگی از چنین جرمی، شدّت مجازات است.
برای حل این مشکل، چند راه‌حل متصور است: اولین راه آنست که ماهیت این جرم را، حدّی و به طور مشخص مصداقی از محاربه یا افساد فی الارض بدانیم؛ راه حل دوم آنست که قاعده تکرار جرم حدّی (که براساس آن مرتکبان جرایم حدّی یکسان در صورتی که دو یا سه بار حد بر ایشان جاری می‌شود) را در تعزیرات و از جمله قاچاق کالاجاری بدانیم. در نهایت راه حل سوم اینست که با حفظ ماهیت تعزیری، قاعده التعزیر دون الحد را منصرف از این جرم بدانیم و در نتیجه امام و قانونگذار در اعمال مجازاتهای سنگین با ممنوعیت مواجه نیست.
این مقاله به بررسی این سه راه حل می‌پردازد. بدین منظور ابتدا مطالبی مقدماتی برای تعریف حد و تعزیر و قواعد حاکم بر این دو آورده می‌شود (الف)؛ سپس به تبیین و نقد و بررسی حدّی انگاری جرم قاچاق کالا (ب) و اعمال یا عدم اعمال قاعده تکرار حدود در جرم قاچاق کالا(ج) پرداخته و در نهایت به قاعده التعزیر دون الحد و قاچاق کالا(د) می‌پردازیم.
عنوان مقاله [English]
a
نویسنده [English]
- ahmad haji dehabadi
- خوانساری، سید احمد، جامع المدارک، ج 7.
- حرعاملی، حسن، وسایل الشیعه، ج 28.
- حاجی ده‌آبادی، احمد، قواعد فقه جزایی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، سوم، قم.
- خمینی، سید روح‌الله، تحریرالوسیله، دارالعلم، قم، بی‌تا.
- خویی، سید ابوالقاسم، مبانی تکمله المنهاج، ج 1، چاپ شده در موسوعه الامام خویی، ج 41.
- مروارید، علی اصغر، سلسله الینابیع الفقهیه، بیروت.
- معزی ملایری، جامع احادیث الشیعه، ج 25.
- منتظری، حسینعلی، کتاب الحدود، ج 1، دارالفکر، قم، بی‌تا.
- منتظری، حسینعلی، مبانی فقهی حکومت اسلامی.
- حائری، سید کاظم، القضا فی الفقه الاسلامی.
- طوسی، الخلاف، ج 5، دفتر انتشارات اسلامی.
)