فصلنامه اقتصاد پنهان

مقاله پژوهشی

آسیبشناسی سیاستگذاری و خلاءهای قانونی در مبارزه با قاچاق کالا و ارز

فرهاد خدرویسی

دوره 7، شماره 29 ، مهر 1401، صفحه 7-27

چکیده

یکی از مهم‌ترین جرایمی که امنیت کشور را آشکارا، مستقیم و طولانی‌مدت خدشه‌دار کرده است، پدیده‌ قاچاق کالا و ارز است که بر حوزه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور نیز تأثیر منفی گذاشته ... بیشتر

مقاله پژوهشی

بررسی و شناسایی کانالهای قاچاق سوخت و ارائه فناوریهای پیشرفته نوین برای مبارزه با آن

مرضیه رسولی؛ کاوه جادی

دوره 7، شماره 29 ، مهر 1401، صفحه 29-73

چکیده

چالش‌های مربوط به تقلب و قاچاق سوخت به کشورهای نفتی محدود نمی‌شود. در سراسر جهان، از جمله در اروپا، افزایش قیمت انرژی و نفت باعث افزایش قاچاق سوخت شده است. بنابراین، دولت‌ها باید قاطعانه عمل کنند تا ... بیشتر چالش‌های مربوط به تقلب و قاچاق سوخت به کشورهای نفتی محدود نمی‌شود. در سراسر جهان، از جمله در اروپا، افزایش قیمت انرژی و نفت باعث افزایش قاچاق سوخت شده است. بنابراین، دولت‌ها باید قاطعانه عمل کنند تا راه‌هایی برای بازدارندگی افرادی که از این تجارت غیرقانونی سود می‌برند، بیابند. هزینه‌های دولت برای یارانه سوخت می‌تواند به سود قاچاقچیان باشد نه شهروندان کشور. برنامه‌های یارانه‌ای به‌طور مصنوعی بر قیمت‌های سوخت در زنجیره تامین تأثیر می‌گذارد و تفاوت‌های قیمتی را بین سوخت‌های یارانه‌ای و غیر‌یارانه‌ای ایجاد می‌کند. مجرمان از این تفاوت قیمت‌ها از طریق یارانه‌ها سوء استفاده می‌کنند، که هزینه‌های یارانه دولت را به جای سود رساندن به اقتصاد و گروه‌های نیازمند یا حمایت از سایر برنامه‌های قانونی دولتی، به جیب خود می‌ریزند. در کشورهایی که این نوع برنامه‌های استحقاق و مزایا رواج دارند، سوء استفاده از یارانه می‌تواند چندین برابر بیشتر از فرار مالیاتی تأثیر منفی مالی داشته باشد. با توجه به مطالعات و تحقیقات انجام شده در این زمینه می‌توان با استفاده از فناوری‌های پیشرفته مانند: علامت‌گذاری سوخت بر پایه هوش مصنوعی، فناوری مبتنی بر امواج رادیویی RFID و فناوری USSD در بستر جی اس ام (GSM) یا سامانه جهانی ارتباطات همراه، با قاچاق سوخت مبارزه کرد.هدف از پژوهش حاضر، تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مبارزه با قاچاق سوخت بوده است. این پژوهش، توصیفی ـ همبستگی و از نوع مطالعات کاربردی است و داده‌های مورد نظر با استفاده از پرسشنامه محقق‌ساخته (ساخته شده توسط پژوهشگر) گردآوری شد. روایی پرسشنامه با استفاده از روایی محتوایی و روایی سازه و پایایی آن از طریق ضریب پایایی آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل کارشناسان اداره مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اداره گمرک، اداره جهاد کشاورزی، اداره صنعت و معدن، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، تعزیرات حکومتی، اموال تملیکی و پلیس امنیت اقتصادی در استان همدان است. نمونه آماری این تحقیق بر اساس جامعه آماری با حجم نمونه‌ی 80 نفر را شامل می‌شود که با استفاده از «نمونه‌گیری در دسترس» انتخاب شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش آماری تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. یافته‌های حاصل از تحلیل عاملی اکتشافی منجر به شناسایی شش عامل «قانون‌گذاری، مدیریت سازمانی، عامل فرهنگی - اقتصادی، عامل انگیزشی، ویژگی های فردی قاچاقچیان و عامل ژئوپلیتیکی و تکنولوژی» گردید و یافته‌های حاصل از تحلیل عاملی و تأییدی نشان داد که مبارزه با قاچاق سوخت قابل‌ برازش و کاربرد است.

مقاله پژوهشی

جایگاه سازمان تعزیرات حکومتی در رسیدگی به پروندههای قاچاق کالا و ارز در پرتو اصل تفکیک قوا

علی شهاب تالی

دوره 7، شماره 29 ، مهر 1401، صفحه 75-105

چکیده

مشکلات اقتصادی به دلیل شرایط ویژه و حسب علل و عوامل مختلف، طی سال‌ها و ماه‌های اخیر در صدر مسائل جامعه قرار گرفته که قاچاق کالا و ارز از جمله این عوامل است. قاچاق نه تنها سبب بروز معضلات اقتصادی شده و ... بیشتر مشکلات اقتصادی به دلیل شرایط ویژه و حسب علل و عوامل مختلف، طی سال‌ها و ماه‌های اخیر در صدر مسائل جامعه قرار گرفته که قاچاق کالا و ارز از جمله این عوامل است. قاچاق نه تنها سبب بروز معضلات اقتصادی شده و آن را تشدید می کند، بلکه مشکلات فرهنگی، اجتماعی و امنیتی را نیز با خود به دنبال دارد. تبلور کلیه اقدامات مقابله ای با این پدیده اعم از کشف، همان تعقیب و تحقیق و به عبارتی رسیدگی صحیح، سریع و قاطع با پرونده های متشکله در مورد این گونه جرائم و تخلفات است. البته پیش از مقابله، پیشگیری باید مورد توجه ویژه قرار گیرد و رسیدگی قاطع و بازدارنده به پرونده‌های متشکله در ارتباط با تخلفات و جرائم قاچاق کالا و ارز- به ویژه قاچاق سازمان یافته و حرفه‌ای- هدف پیشگیری را به میزان قابل توجهی محقق می‌سازد. در عین حال چالش مهمی برای دستیابی به این هدف وجود دارد و آن، احراز سازمان یافتگی پرونده‌های قاچاق کالا و ارز است و اگر این احراز در هر پرونده ای صورت نگیرد؛ به استناد مفاد قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، سازمان تعزیرات حکومتی و نه دستگاه قضایی، به پرونده تحت عنوان «تخلف» رسیدگی می‌کند. با توجه به اینکه سازمان تعزیرات یک مرجع دولتی بوده و ذیل قوه مجریه تعریف شده، وضعیت ایجاد شده با اصل تفکیک قوا منافات دارد.

مقاله پژوهشی

محاسبه ارزش و سهم قاچاق کالا از واردات کل کشور

میثم حداد؛ خدیجه صلاحی ابر

دوره 7، شماره 29 ، مهر 1401، صفحه 107-124

چکیده

محاسبه ارزش قاچاق کالا و برآورد صحیح عوامل اقتصادی مؤثر بر آن، به‌منظور اتخاذ سیاست‌های مربوط به مبارزه با قاچاق کالا دارای اهمیت است. بنابراین در پژوهش حاضر به محاسبه ارزش قاچاق کالا با استفاده از ... بیشتر

اثرات قاچاق محصولات کشاورزی بر تولید بخش‌های مختلف در اقتصاد ایران (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)

حامد آرامش؛ رمضان حسین زاده؛ نورمحمد یعقوبی

دوره 4، شماره 13 ، خرداد 1398، ، صفحه 7-21

چکیده

قاچاق کالا، دارای اثرات مختلفی اعم از اقتصادی و غیراقتصادی می‌باشد. از آثار اقتصادی این پدیده میتوان به کاهش مصرف کالاهای داخلی، کاهش تولید، کاهش ارزش افزوده و کاهش اشتغال اشاره کرد. بر این اساس این ... بیشتر

ارائه استراتژی‌های متناسب برای جلوگیری از قاچاق کالا در کشور

جعفر کریمی

دوره 4، شماره 13 ، خرداد 1398، ، صفحه 124-147

چکیده

این پژوهش بر اساس روشی تحلیلی ـ توصیفی و بهره‌گیری از منابع موجود در زمینه قاچاق کالا و آسیبهای آن و چگونگی مبارزه با آن در کشور و نیز بررسی همه جانبه با استفاده از روش تحلیل SWOT اقدام شده است. نتایج ... بیشتر این پژوهش بر اساس روشی تحلیلی ـ توصیفی و بهره‌گیری از منابع موجود در زمینه قاچاق کالا و آسیبهای آن و چگونگی مبارزه با آن در کشور و نیز بررسی همه جانبه با استفاده از روش تحلیل SWOT اقدام شده است. نتایج حاکی از آن بود که مهم ترین نقطه قوتی که ایران در زمینه مبارزه با قاچاق کالا در جامعه از آن برخوردار است، وجود تعداد کثیری کارد مجرب در این زمینه در کشور می‌باشد که با بهره مند شدن از امتیاز وزنی 62/0 در جایگاه نخست می‌باشد و عدم کار فرهنگی اساسی در این زمینه با امتیاز وزنی 42/0 در جایگاه نخست ضعف‌ها، توجه به مسائل قاچاق کالا به خصوص در امر مردم و استخراج آنها و اندیشیدن تدبیری در این زمینه با امتیاز وزنی 6/0 بالاترین امتیاز وزنی را داشته و در مرتبه اول فرصت‌های موجود و نداشتن برنامه ریزی راهبردی، جذاب و رقابتی در برابر اقدامات خصمانه دشمنان در زمینه قاچاق کالا با امتیاز وزنی 52/0 در جایگاه نخست تهدیدها قرار دارد. مهم ترین راهبردهای که در این زمینه می‌توان نگاشت عبارتند از: ایجاد برنامه ریزی و ساختاری اساسی جهت بهره‌برداری بهینه از تعدد کادر مجرب در راستای روشنگری و آگاهی رسانی در مباحث قاچاق کالا و آسیب‌های آن، تلاش اساسی محلی و ملی در راستای تبیین مسائل اساسی قاچاق کالا و آسیب‌های آن و ارائه و تدوین آن در جامعه و تدوین یک سند چشم انداز محلی و ملی و بهره گیری از رسانه‌های نوین جهت مبارزه با تیلیغات دشمنان در زمینه قاچاق کالا و انجام اقدامات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای جلوگیری از امر قاچاق.

واکاوی و تحلیل عوامل موثر بر قاچاق کالا در مناطق مرزی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)

سیما سعدی

دوره 2، شماره 5 ، آذر 1396، ، صفحه 73-98

چکیده

یکی از مهم ترین معضلالات و چالش های کشورهای در حال توسعه فساد مالی ناشی از اقتصاد زیرزمینی و مصداق بارز آن قاچاق می باشد؛ قاچاق کالا با توجه به تأثیرات منفی که بر اقتصاد ملی دارد، همیشه مورد توجه کارشناسان ... بیشتر یکی از مهم ترین معضلالات و چالش های کشورهای در حال توسعه فساد مالی ناشی از اقتصاد زیرزمینی و مصداق بارز آن قاچاق می باشد؛ قاچاق کالا با توجه به تأثیرات منفی که بر اقتصاد ملی دارد، همیشه مورد توجه کارشناسان حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. از آنجایی که قاچاق کالا محصول عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی، سیاسی و ... است، برای کاهش آن نیاز به برنامه ریزی همه جانبه بوده و تنها از طریق برخوردهای نظامی و امنیتی این پدیده قابل کنترل نیست. بنابراین هدف از پژوهش حاضر واکاوی و تحلیل عوامل مؤثر بر قاچاق کالا در مناطق مرزی می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری اطلاعات توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و در بخش میدانی از روش پیمایش مبتنی بر تکمیل پرسشنامه و مصاحبه بهره گرفته شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل ۵۵۳۲ نفر از مرزنشینان می باشند که با استفاده از روشهای آماری تعداد 250 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. پرسشنامه هـا به نسبت تعداد جمعیت مناطق روستایی مرزنشین توزیع شده است. اعتبار پرسشنامه ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونبـاخ، 0.7۹ درصد به دست آمد، همچنین با ۲۰ نفر از افراد خبره برای تکمیل یافته ها، مصاحبه فردیِ عمیق صورت گرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t زوجی، آزمون کای اسکوئر ( برای فهمیدن نظر مثبت یا منفی افراد پاسخگو به سوالات )، و آزمون کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهند که عوامل اقتصادی بیشترین تأثیر را در افزایش قاچاق کالا داشته اند. با توجه به آزمون کروسکال والیس در رتبه بندی بین عوامل مؤثر در قاچاق کالا ، همان گونه که میانگین های رتبه ای در این آزمون نشان می دهند به ترتیب عوامل اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی و اداری ـ مدیریتی بیشترین تأثیر را در افزایش و رواج قاچاق کالا دارند.

تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و مبادلات قاچاق

نریمان یوسفی

دوره 2، شماره 5 ، آذر 1396، ، صفحه 9-34

چکیده

مفهوم سرمایه‌ اجتماعی[1] در دهه‌های اخیر در حوزه‌های گوناگون از جمله علوم اجتماعی و اقتصاد مطرح شده است. به‌طور کلی این مفهوم شامل سرمایه و منابع حاصل از نهادها، روابط، هنجارها و ارزش‌هایی است که ... بیشتر

مدیریت دانش ضرورتی انکارناپذیر درمبارزه با قاچاق کالا و ارز

علیرضا برازی؛ علی مویدی خرم آبادی؛ مریم ملک

دوره 4، شماره 17 ، آذر 1398، ، صفحه 101-135

چکیده

مفهوم مدیریت دانش را به عنوان رویه ای از بکار یری دانش قبلی برای تصمیم‌گیری جهت تاثیر در کارایی سازمان فعلی و آینده‌سازی آن تعریف نموده‌اند (لی و لان[1]، 2011) با این هدف که سازمان از دانش فردی و جمعی خود، ... بیشتر مفهوم مدیریت دانش را به عنوان رویه ای از بکار یری دانش قبلی برای تصمیم‌گیری جهت تاثیر در کارایی سازمان فعلی و آینده‌سازی آن تعریف نموده‌اند (لی و لان[1]، 2011) با این هدف که سازمان از دانش فردی و جمعی خود، آگاهی یافته به مؤثرترین شکل، از آن استفاده نماید. ضرورت استفاده از این دانش سازمانی را می توان در عواملی همچون افزایش میزان رقابت و نوآوری میان سازمان‌ها، بازنشستگی و مهاجرت نیروی کار، مقدار زمان قابل دسترس برای آزمایش و بدست آوردن دانش، تغییرات استراتزی‌ها در سازمان، عدم وجود نظام انگیزشی، عدم باور به این موضوع که دانش قدرت است و قدرت زا، و... به وضوح مشاهده نمود. با توجه به رسالت مهم و جایگاه ممتاز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، و با توجه به وظایف و ماموریت های خود از جمله سیاست گذاری، برنامه ریزی، هماهنگی و کنترل و نطارت در خصوص پیشگیری و مقابله با قاچاق انواع کالا و ارز در کشور، امیتوان چنین استنباط کرد که این ستاد ، دارای حجم بالایی از اطلاعات فرآیندی است که بخش اعظم آن دانش خارج از دسترس و استفاده است. از این روی ضرورت استقرار و نهادینه‌سازی نظام مدیریت اطلاعات و دانش از طریق: خلق، مبادله، حفظ و مستندسازی، ارزیابی و استفاده مؤثرتر از دانش خویش؛ هم‌راستا با اهداف و استراتژی دانشی سازمان تبیین میشود . بر این اساس پژوهش حاضر، به دنبال پاسخ این سوال است که تا چه میزان اسناد بالادستی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ضرورت پرداختن به مدیریت دانش را تبیین نموده‎اند؟ در این مقاله، روش تحقیق از نظر هدف کاربردی ـ توسعه ای و بر اساس ماهیت و روش به صورت توصیفی ـ تحلیلی است. برای گرداوری اطلاعات از ابزار کتابخانه ای و تحلیل محتوای اسناد استفاده شده که بر دو دسته تقسیم شده‌اند؛ اسناد فرا سازمانی(عام) اسناد سازمانی و فرا سازمانی خاص و تخصصی ستاد نتیجه آنکه آموزش، ارزش به سرمایه‌های انسانی و دانش، تصمیم‌گیری و فعالیت مشارکتی، زمینه‌سازی بروز خلاقیت و نوآوری و افزایش دانش به ضوابط و کاهش بروکراسی به عنوان پیشران‎های دانشی مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند و مقوله های مهم مدیریت دانش همچون کاربرد و بکارگیری دانش، ایجاد زیرساخت‎های اطلاعاتی، تسهیم دانش، گرداوری اطلاعات وسایر مقوله‌های مربوط به مدیریت دانش در اسناد بالادستی خاص مورد توجه بوده است.

فصلنامه اقتصاد پنهان

شماره جاری
دوره 7، شماره 29 - شماره پیاپی 43، مهر 1401، صفحه 1-130

شناسنامه نشریه

مقالات آماده انتشار

دوره 7 (1401)

دوره 6 (1400)

دوره 5 (1399)

دوره 4 (1398)

دوره 3 (1397)

دوره 2 (1396)

دوره 1 (1395)

آسیبشناسی سیاستگذاری و خلاءهای قانونی در مبارزه با قاچاق کالا و ارز

چکیده

بررسی و شناسایی کانالهای قاچاق سوخت و ارائه فناوریهای پیشرفته نوین برای مبارزه با آن

چکیده

جایگاه سازمان تعزیرات حکومتی در رسیدگی به پروندههای قاچاق کالا و ارز در پرتو اصل تفکیک قوا

چکیده

محاسبه ارزش و سهم قاچاق کالا از واردات کل کشور

چکیده

اثرات قاچاق محصولات کشاورزی بر تولید بخش‌های مختلف در اقتصاد ایران (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)

چکیده

ارائه استراتژی‌های متناسب برای جلوگیری از قاچاق کالا در کشور

چکیده

واکاوی و تحلیل عوامل موثر بر قاچاق کالا در مناطق مرزی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)

چکیده

تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و مبادلات قاچاق

چکیده

مدیریت دانش ضرورتی انکارناپذیر درمبارزه با قاچاق کالا و ارز

چکیده

ابر واژگان