فصلنامه اقتصاد پنهان

مقاله پژوهشی

بررسی چالش‌های تقنینی قاچاق کالا و ارز در پرتو نظام حقوق کیفری ایران

امین نصر؛ راضیه قاسمی

دوره 7، شماره 28 ، تیر 1401، صفحه 7-30

چکیده

قاچاق به‌عنوان یکی از مهمترین عناصر اقتصاد پنهان، همواره موجب خسارتهای فراوانی به اقتصاد سالم و پویایی کشورهای جهان شده است. یکی از مهمترین جرایمی که امروزه امنیت کشور را آشکارا، مستقیم و طولانی‌مدت ... بیشتر قاچاق به‌عنوان یکی از مهمترین عناصر اقتصاد پنهان، همواره موجب خسارتهای فراوانی به اقتصاد سالم و پویایی کشورهای جهان شده است. یکی از مهمترین جرایمی که امروزه امنیت کشور را آشکارا، مستقیم و طولانی‌مدت خدشهدار کرده است، پدیده‌ی قاچاق کالا و ارز است که بر حوزههای مختلف اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی کشور نیز، تأثیر منفی گذاشته است؛ در حال حاضر قاچاق کالا و ارز به یک معضل جدی و تهدیدکننده در اقتصاد کشور درآمده، بهگونهای که مبارزه با آن، جزء اولویتهای قوای سهگانه است. با تصویب قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392، افقهای جدیدی از حیث پیشگیری و مقابله با پدیده‌ی زیانبار قاچاق کالا و ارز گشوده شد و نوآوریهای چشمگیری در این قانون آشکار گشت. با این وجود همواره در این حوزه با ابهامات متعدد مواجه هستیم که پیشگیری و مقابله با این پدیده‌ی شوم را با چالش مواجه کرده است؛ لذا مقاله پیشرو با روش توصیفی- تحلیلی و ابزار گردآوری کتابخانهای به بررسی ابهامات و چالشهای تقنینی پیشروی در این قانون میپردازد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است تزلزل و بیثباتی در امر قانونگذاری، عدم تناسب جرایم و مجازاتها، رویکرد کیفرگرایی در مقابله با قاچاق و ابهام در عنصر روانی و... از مهمترین ابهامات وارده بر این قانون است.

مقاله پژوهشی

درک رفتار مصرف‌کننده؛ استفاده از مدل درگیری-استدلالی در مواجهه با خرید کالاهای داخلی، خارجی و قاچاق

محمد علی میرزایی مقدم

دوره 7، شماره 28 ، تیر 1401، صفحه 31-46

چکیده

امروزه پدیده قاچاق کالا در کشور واقعیتی مشهود است که بهدلایل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و گاهی سیاسی، بهویژه در سالهای اخیر، شکل گرفته و بهتبع آن عواقبی نیز برای مردم و دولت در پی داشته ... بیشتر امروزه پدیده قاچاق کالا در کشور واقعیتی مشهود است که بهدلایل مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و گاهی سیاسی، بهویژه در سالهای اخیر، شکل گرفته و بهتبع آن عواقبی نیز برای مردم و دولت در پی داشته است. با این همه، متغیرهای تأثیرگذار بر نگرشهای منتهی به درک رفتار مصرفکنندکان در مواجهه با کالاهای داخلی، خارجی و قاچاق ریشه دارد. در این کارزار، مبلغان میکوشند با طرح استدلالهایی، مصرفکنندگان را متقاعد کنند کالای خارجی و قاچاق، بهترین گزینه است. مصرفکنندگان، اما با تکیه به استدلالهایی تغییر نگرش میدهند که با هدف آنان از مشارکت در خرید همسو باشد. از این رو، استدلالهای متقاعدکننده در تبلیغات کالای قاچاق باید متناسب با سطح و نوع درگیری مردم با انگیزه خرید باشد. درگیری حالتی انگیزشی است که بیانگر نیازها، ارزشها و منافع است؛ متغیرهایی که چرایی و چگونگی مشارکت مصرفکنندگان را تعیین میکند. پیش از این، در پژوهشی، سوگیریهای استدلالی مصرفکنندگان کالاهای قاچاق، برپایه سطح کلی درگیری (بالا/پایین) و نوع آن (پیامدی و ارزشی)، در قالب مدل درگیری- استدلالی مطالعه و در چهار گروه دستهبندی و هر دسته نامگذاری شدند: سوگیریهای واردکنندگان، متعهدان، نیازگشا و شخص‌محور. نوشتار حاضر، با هدف تأیید تجربی مدل، ابتدا از راه مطالعه پژوهشهای پیشین، سوگیریهای استدلالی افراد مشخص، و سپس با استفاده از دو مقیاس مختلف، سطح کلی درگیری و نوع درگیری آنان بررسی شد. نتایج حاصل از تحلیل چند ارزشی نشان داد، سوگیریهای چهارگانه استدلالی با سطح و نوع درگیری رابطه دارد. در تبلیغات کالای قاچاق در فروشگاههای اینترنتی، با استفاده از این مدل میتوان پیامهای درخوری برای گروههای مختلف مصرفکنندگان طراحی کرد و از این راه، کیفیت مشارکت در خرید کالای کیفی تولید ملی را افزایش و مصرف کالای قاچاق را کاهش داد. همچنین، با استفاده از این مدل، میتوان به تحلیل تبلیغ فروش کالاهای فروشگاههای اینترنتی از جمله؛ باسلام، دیجیکالا و گلدتک و غیره پرداخت.

مقاله پژوهشی

شناسایی روش‌های مبارزه با پولشویی و اولویت‌بندی آن با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی

مجتبی عابدینی

دوره 7، شماره 28 ، تیر 1401، صفحه 47-70

چکیده

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی راه‌های مبارزه با پولشویی انجام گرفته است. جامعه آماری تمام کارشناسان و متخصصین فعال در حوزه پولشویی در پلیس امنیت اقتصادی نیروی انتظامی (به ویژه پلیس مبارزه با ... بیشتر این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی راه‌های مبارزه با پولشویی انجام گرفته است. جامعه آماری تمام کارشناسان و متخصصین فعال در حوزه پولشویی در پلیس امنیت اقتصادی نیروی انتظامی (به ویژه پلیس مبارزه با قاچاق کالا و ارز و پلیس مبارزه با جرایم اقتصادی و پلیس گمرک) در سراسر کشور و کارشناسان شورای عالی مبارزه با پولشویی هستند که تعداد آن‌ها در حدود 150 نفر است. روش اجرای تحقیق از حیث هدف کاربردی و از جنبه روش توصیفی – پیمایشی است و داده‌ها به روش میدانی و بوسیله ابزار پرسشنامه گردآوری شده‌اند. روایی پرسشنامه طراحی شده بوسیله نظر اساتید محترم راهنما و مشاور و پایایی آن بوسیله نرخ ناسازگاری کمتر از 0.1 تائید شده است. روش تجزیه و تحلیل داده‌ها، تحلیل سلسله مراتبی است. نتیجه محاسبه اوزان و رتبه‌بندی نشان می‌دهد از میان 6 روش شناسایی شده مبارزه با پولشویی گزارش معاملات مشکوک با امتیاز 0.2425 رتبه اول، شناسایی کامل مشتریان با امتیاز 0.2407 رتبه دوم، شناسایی اولیه مشتریان با امتیاز 0.2370 رتبه سوم، گزارش معاملات بوسیله ابزارهای نقدی با امتیاز 0.1200 رتبه چهارم، ثبت اطلاعات و رویدادها با امتیاز 0.0860 رتبه پنجم و اتخاذ رویکرد مبتنی بر ریسک نیز با امتیاز 0.0739 در رتبه ششم روش‌های مبارزه با پولشویی قرار دارد.

مقاله پژوهشی

بررسی عوامل مؤثر بر قاچاق کالاهای سلامت ‌محور و راهکارهای مبارزه با آن

زهرا خداکرمی فرد

دوره 7، شماره 28 ، تیر 1401، صفحه 71-93

چکیده

قاچاق کالا، حاصل یک فرآیند اقتصادی ناپسند و زیان‌بار است که خسارت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی گسترده‌ای به کشورها وارد می‌کند. اقتصاد کشور ما با حجم گسترده‌ای از انواع قاچاق کالا مواجه است. در میان ... بیشتر

اثرات قاچاق محصولات کشاورزی بر تولید بخش‌های مختلف در اقتصاد ایران (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)

حامد آرامش؛ رمضان حسین زاده؛ نورمحمد یعقوبی

دوره 4، شماره 13 ، خرداد 1398، ، صفحه 7-21

چکیده

قاچاق کالا، دارای اثرات مختلفی اعم از اقتصادی و غیراقتصادی می‌باشد. از آثار اقتصادی این پدیده میتوان به کاهش مصرف کالاهای داخلی، کاهش تولید، کاهش ارزش افزوده و کاهش اشتغال اشاره کرد. بر این اساس این ... بیشتر

ارائه استراتژی‌های متناسب برای جلوگیری از قاچاق کالا در کشور

جعفر کریمی

دوره 4، شماره 13 ، خرداد 1398، ، صفحه 124-147

چکیده

این پژوهش بر اساس روشی تحلیلی ـ توصیفی و بهره‌گیری از منابع موجود در زمینه قاچاق کالا و آسیبهای آن و چگونگی مبارزه با آن در کشور و نیز بررسی همه جانبه با استفاده از روش تحلیل SWOT اقدام شده است. نتایج ... بیشتر این پژوهش بر اساس روشی تحلیلی ـ توصیفی و بهره‌گیری از منابع موجود در زمینه قاچاق کالا و آسیبهای آن و چگونگی مبارزه با آن در کشور و نیز بررسی همه جانبه با استفاده از روش تحلیل SWOT اقدام شده است. نتایج حاکی از آن بود که مهم ترین نقطه قوتی که ایران در زمینه مبارزه با قاچاق کالا در جامعه از آن برخوردار است، وجود تعداد کثیری کارد مجرب در این زمینه در کشور می‌باشد که با بهره مند شدن از امتیاز وزنی 62/0 در جایگاه نخست می‌باشد و عدم کار فرهنگی اساسی در این زمینه با امتیاز وزنی 42/0 در جایگاه نخست ضعف‌ها، توجه به مسائل قاچاق کالا به خصوص در امر مردم و استخراج آنها و اندیشیدن تدبیری در این زمینه با امتیاز وزنی 6/0 بالاترین امتیاز وزنی را داشته و در مرتبه اول فرصت‌های موجود و نداشتن برنامه ریزی راهبردی، جذاب و رقابتی در برابر اقدامات خصمانه دشمنان در زمینه قاچاق کالا با امتیاز وزنی 52/0 در جایگاه نخست تهدیدها قرار دارد. مهم ترین راهبردهای که در این زمینه می‌توان نگاشت عبارتند از: ایجاد برنامه ریزی و ساختاری اساسی جهت بهره‌برداری بهینه از تعدد کادر مجرب در راستای روشنگری و آگاهی رسانی در مباحث قاچاق کالا و آسیب‌های آن، تلاش اساسی محلی و ملی در راستای تبیین مسائل اساسی قاچاق کالا و آسیب‌های آن و ارائه و تدوین آن در جامعه و تدوین یک سند چشم انداز محلی و ملی و بهره گیری از رسانه‌های نوین جهت مبارزه با تیلیغات دشمنان در زمینه قاچاق کالا و انجام اقدامات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای جلوگیری از امر قاچاق.

واکاوی و تحلیل عوامل موثر بر قاچاق کالا در مناطق مرزی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)

سیما سعدی

دوره 2، شماره 5 ، آذر 1396، ، صفحه 73-98

چکیده

یکی از مهم ترین معضلالات و چالش های کشورهای در حال توسعه فساد مالی ناشی از اقتصاد زیرزمینی و مصداق بارز آن قاچاق می باشد؛ قاچاق کالا با توجه به تأثیرات منفی که بر اقتصاد ملی دارد، همیشه مورد توجه کارشناسان ... بیشتر یکی از مهم ترین معضلالات و چالش های کشورهای در حال توسعه فساد مالی ناشی از اقتصاد زیرزمینی و مصداق بارز آن قاچاق می باشد؛ قاچاق کالا با توجه به تأثیرات منفی که بر اقتصاد ملی دارد، همیشه مورد توجه کارشناسان حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده است. از آنجایی که قاچاق کالا محصول عوامل مختلف اقتصادی، اجتماعی، محیطی، سیاسی و ... است، برای کاهش آن نیاز به برنامه ریزی همه جانبه بوده و تنها از طریق برخوردهای نظامی و امنیتی این پدیده قابل کنترل نیست. بنابراین هدف از پژوهش حاضر واکاوی و تحلیل عوامل مؤثر بر قاچاق کالا در مناطق مرزی می باشد. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از حیث روش گردآوری اطلاعات توصیفی- تحلیلی می باشد. جهت گردآوری اطلاعات از روش اسنادی و در بخش میدانی از روش پیمایش مبتنی بر تکمیل پرسشنامه و مصاحبه بهره گرفته شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل ۵۵۳۲ نفر از مرزنشینان می باشند که با استفاده از روشهای آماری تعداد 250 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. پرسشنامه هـا به نسبت تعداد جمعیت مناطق روستایی مرزنشین توزیع شده است. اعتبار پرسشنامه ها نیز از طریق آزمون آلفای کرونبـاخ، 0.7۹ درصد به دست آمد، همچنین با ۲۰ نفر از افراد خبره برای تکمیل یافته ها، مصاحبه فردیِ عمیق صورت گرفته است. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t زوجی، آزمون کای اسکوئر ( برای فهمیدن نظر مثبت یا منفی افراد پاسخگو به سوالات )، و آزمون کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهند که عوامل اقتصادی بیشترین تأثیر را در افزایش قاچاق کالا داشته اند. با توجه به آزمون کروسکال والیس در رتبه بندی بین عوامل مؤثر در قاچاق کالا ، همان گونه که میانگین های رتبه ای در این آزمون نشان می دهند به ترتیب عوامل اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی و اداری ـ مدیریتی بیشترین تأثیر را در افزایش و رواج قاچاق کالا دارند.

تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و مبادلات قاچاق

نریمان یوسفی

دوره 2، شماره 5 ، آذر 1396، ، صفحه 9-34

چکیده

مفهوم سرمایه‌ اجتماعی[1] در دهه‌های اخیر در حوزه‌های گوناگون از جمله علوم اجتماعی و اقتصاد مطرح شده است. به‌طور کلی این مفهوم شامل سرمایه و منابع حاصل از نهادها، روابط، هنجارها و ارزش‌هایی است که ... بیشتر

مدیریت دانش ضرورتی انکارناپذیر درمبارزه با قاچاق کالا و ارز

علیرضا برازی؛ علی مویدی خرم آبادی؛ مریم ملک

دوره 4، شماره 17 ، آذر 1398، ، صفحه 101-135

چکیده

مفهوم مدیریت دانش را به عنوان رویه ای از بکار یری دانش قبلی برای تصمیم‌گیری جهت تاثیر در کارایی سازمان فعلی و آینده‌سازی آن تعریف نموده‌اند (لی و لان[1]، 2011) با این هدف که سازمان از دانش فردی و جمعی خود، ... بیشتر مفهوم مدیریت دانش را به عنوان رویه ای از بکار یری دانش قبلی برای تصمیم‌گیری جهت تاثیر در کارایی سازمان فعلی و آینده‌سازی آن تعریف نموده‌اند (لی و لان[1]، 2011) با این هدف که سازمان از دانش فردی و جمعی خود، آگاهی یافته به مؤثرترین شکل، از آن استفاده نماید. ضرورت استفاده از این دانش سازمانی را می توان در عواملی همچون افزایش میزان رقابت و نوآوری میان سازمان‌ها، بازنشستگی و مهاجرت نیروی کار، مقدار زمان قابل دسترس برای آزمایش و بدست آوردن دانش، تغییرات استراتزی‌ها در سازمان، عدم وجود نظام انگیزشی، عدم باور به این موضوع که دانش قدرت است و قدرت زا، و... به وضوح مشاهده نمود. با توجه به رسالت مهم و جایگاه ممتاز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، و با توجه به وظایف و ماموریت های خود از جمله سیاست گذاری، برنامه ریزی، هماهنگی و کنترل و نطارت در خصوص پیشگیری و مقابله با قاچاق انواع کالا و ارز در کشور، امیتوان چنین استنباط کرد که این ستاد ، دارای حجم بالایی از اطلاعات فرآیندی است که بخش اعظم آن دانش خارج از دسترس و استفاده است. از این روی ضرورت استقرار و نهادینه‌سازی نظام مدیریت اطلاعات و دانش از طریق: خلق، مبادله، حفظ و مستندسازی، ارزیابی و استفاده مؤثرتر از دانش خویش؛ هم‌راستا با اهداف و استراتژی دانشی سازمان تبیین میشود . بر این اساس پژوهش حاضر، به دنبال پاسخ این سوال است که تا چه میزان اسناد بالادستی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ضرورت پرداختن به مدیریت دانش را تبیین نموده‎اند؟ در این مقاله، روش تحقیق از نظر هدف کاربردی ـ توسعه ای و بر اساس ماهیت و روش به صورت توصیفی ـ تحلیلی است. برای گرداوری اطلاعات از ابزار کتابخانه ای و تحلیل محتوای اسناد استفاده شده که بر دو دسته تقسیم شده‌اند؛ اسناد فرا سازمانی(عام) اسناد سازمانی و فرا سازمانی خاص و تخصصی ستاد نتیجه آنکه آموزش، ارزش به سرمایه‌های انسانی و دانش، تصمیم‌گیری و فعالیت مشارکتی، زمینه‌سازی بروز خلاقیت و نوآوری و افزایش دانش به ضوابط و کاهش بروکراسی به عنوان پیشران‎های دانشی مورد توجه ویژه قرار گرفته‌اند و مقوله های مهم مدیریت دانش همچون کاربرد و بکارگیری دانش، ایجاد زیرساخت‎های اطلاعاتی، تسهیم دانش، گرداوری اطلاعات وسایر مقوله‌های مربوط به مدیریت دانش در اسناد بالادستی خاص مورد توجه بوده است.

فصلنامه اقتصاد پنهان

شماره جاری
دوره 7، شماره 28، تیر 1401

شناسنامه نشریه

مقالات آماده انتشار

دوره 7 (1401)

دوره 6 (1400)

دوره 5 (1399)

دوره 4 (1398)

دوره 3 (1397)

دوره 2 (1396)

دوره 1 (1395)

بررسی چالش‌های تقنینی قاچاق کالا و ارز در پرتو نظام حقوق کیفری ایران

چکیده

درک رفتار مصرف‌کننده؛ استفاده از مدل درگیری-استدلالی در مواجهه با خرید کالاهای داخلی، خارجی و قاچاق

چکیده

شناسایی روش‌های مبارزه با پولشویی و اولویت‌بندی آن با رویکرد تحلیل سلسله مراتبی

چکیده

بررسی عوامل مؤثر بر قاچاق کالاهای سلامت ‌محور و راهکارهای مبارزه با آن

چکیده

اثرات قاچاق محصولات کشاورزی بر تولید بخش‌های مختلف در اقتصاد ایران (مطالعه موردی استان سیستان و بلوچستان)

چکیده

ارائه استراتژی‌های متناسب برای جلوگیری از قاچاق کالا در کشور

چکیده

واکاوی و تحلیل عوامل موثر بر قاچاق کالا در مناطق مرزی (مطالعه موردی: شهرستان مریوان)

چکیده

تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و مبادلات قاچاق

چکیده

مدیریت دانش ضرورتی انکارناپذیر درمبارزه با قاچاق کالا و ارز

چکیده

ابر واژگان